Turizam može biti snažan pokretač razvoja lokalnih zajednica, posebno u malim opštinama bogatim istorijom, prirodnim lepotama i kulturnim nasleđem. Nažalost, priča o Turističkoj organizaciji opštine Malo Crniće nije primer uspešne strategije razvoja, već primer propuštenih šansi usled nedostatka jasne vizije, političkih igara i nedovoljnog ulaganja. Ovo je priča o pokušajima, borbi sa ograničenim resursima, ali i o tome kako dobre ideje neminovno zapadaju u zaborav kada se prioriteti promene.
Početak sa minimalnim sredstvima
Priča počinje 2006. godine, kada je sa mnogo optimizma osnovana Turistička organizacija opštine Malo Crniće. Odluka odbornika vladajuće većine donela je osnivački akt, a za prvog direktora imenovan je penzionisani član vladajuće stranke. Njegovo jedino iskustvo u turizmu bilo je to što mu je supruga radila u turističkoj agenciji.
Organizacija je dobila simboličan budžet od samo 100.000 dinara godišnje, što je bilo dovoljno samo za osnovne troškove. Direktor se odrekao plate, a za sedište je odabran lovački dom u Zaovi, budući da je imenovani direktor bio i predsednik lokalnog lovačkog udruženja, pored drugih funkcija.
Promena vlasti donosi promene, ali ne i rešenja
Godine 2007. dolazi do političkih promena u opštini – na vlast dolazi nova većina i Turistička organizacija prelazi pod upravu Demokratske stranke. Na mesto direktora dolazi Goran, nezaposleni lokalni entuzijasta sa iskustvom u organizaciji manifestacija i turizmu kroz projekte nevladinih organizacija. On prihvata izazov upravljanja, takođe bez obezbeđenih primanja.
Prvi ozbiljan test bila je organizacija učešća na Sajmu turizma u Beogradu u aprilu iste godine. Sa minimalnim sredstvima, pripremljen je skroman promotivni materijal, a organizacija je zauzela mesto na štandu privredne komore Braničevskog i Podunavskog okruga.
„Prva godina je bila posebno izazovna. Većinu troškova, uključujući putne, morao sam da pokrivam iz sopstvenog džepa. Ali imao sam jasnu viziju – turizam može postati zamajac razvoja naše opštine,“ prisetio se Goran.
Prvi koraci u izgradnji turističkog identiteta
Iako su finansijski resursi ostali minimalni, Goran je uspeo da pokrene važne inicijative. Jedna od najznačajnijih bila je manifestacija „Stiško poselo“, koja je inicijalno podržana skromnim sredstvima Ministarstva turizma. Organizacija manifestacije bila je pravi izazov – većina posla bila je poverena lokalnim udruženjima građana i volonterima.
Manifestacija je održana u avgustu 2008. godine. Program je uključivao kulturno-umetnička društva iz lokalnih sela, rukotvorine Kluba žena „Sestra Jelica,“ kao i gastronomska takmičenja poput pripreme riblje čorbe u saradnji sa lokalnim ribolovcima. Glavni deo manifestacije održan je u šumi iznad jezera Zaova. Manifestacija je imala skromnu posetu, ali i veliki potencijal za rast.
Problemi sa budžetom i političke borbe
Godine 2008. planirano je povećanje budžeta Turističke organizacije na milion dinara, što bi omogućilo bolju organizaciju, izradu promotivnog materijala i učešće na dodatnim manifestacijama. Međutim, politička previranja u lokalnoj vlasti blokirala su usvajanje budžeta. Zbog neslaganja koalicionih partnera, opština je prešla na privremeno finansiranje do izbora u maju te godine.
Bez značajnih sredstava u opštinskom budžetu, Goran i Turistička organizacija morali su se osloniti na sopstvene resurse, donacije i pomoć volontera. Uprkos svemu, organizacija je uspela da održi minimalnu promociju opštine i nastupi na regionalnim sajmovima, često koristeći štandove drugih opština, kao što je Grad Požarevac.
Promene vlasti i urušavanje aktivnosti
Godine 2012. dolazi do nove promene vlasti, a sa njom i do potpunog prekida sa svim dotadašnjim aktivnostima Turističke organizacije. Nova uprava donosi drastične promene, koje nisu donele kvalitetan kontinuitet rada:
- Raskinuti su svi dosadašnji ugovori sa dobavljačima i saradnicima.
- Učesnici manifestacija počeli su da se biraju po partijskoj liniji, a „Stiško poselo“ izgubilo je svoj autentični etno karakter.
- Program manifestacija komercijalizovan je nastupima estradnih zvezda i televizijskim voditeljima.
- Fokusi manifestacija pomerili su se sa tradicije prema modernim, ali nepovezanim sadržajima, što nije naišlo na odobravanje lokalnog stanovništva.
Gde smo danas?
Za 13 godina promena, Turistička organizacija opštine Malo Crniće prešla je put od obećavajućeg projekta do formalnog tela koje jedva funkcioniše. Sadašnju situaciju karakterišu sledeći problemi:
- Direktor Turističke organizacije je jedini zaposleni, sa velikim putnim troškovima zbog prebivališta u Beogradu.
- Nedostatak sredstava doveo je do otpuštanja jedinog radnika sa značajnim iskustvom.
- Kulturno-umetnička društva u selima su prestala sa radom.
- Manifestacije su izgubile lokalni karakter i autentičnost, dok smeštajni kapaciteti ostaju gotovo nepromenjeni.
- Nekada tri aktivna bazena u letnjem periodu sada su svedena na samo dva.
Šta smo mogli, a šta nismo?
Priča o Turističkoj organizaciji opštine Malo Crniće može nam poslužiti kao vredna lekcija. Pokazuje koliko je važno da dugoročne vizije i strategije budu iznad kratkoročnih političkih interesa. Organizacija je u svojim ranim fazama, uprkos minimalnim resursima, pokazala potencijal za razvijanje turizma u ovoj opštini. Međutim, promena prioriteta, manjak stručnosti i politička previranja učinili su da se ti potencijali nikada ne ostvare.
Gde je greška? Da li u nedostatku stabilnog finansiranja? Nedostatku stručnog kadra? Ili jednostavno u neshvatanju da turizam traži ulaganje, vreme i kontinutitet? Sve navedeno odigralo je svoju ulogu.
Zaključak: Šansa za budućnost
Iako trenutna situacija nije optimistična, razvoj turizma u opštini Malo Crniće nije nemoguća misija. Potrebno je povratiti fokus na lokalnu kulturu, prirodne i istorijske resurse, uključiti lokalnu zajednicu i pružiti podršku mladim stručnjacima. Ova priča služi kao podsetnik da se turizam ne može graditi improvizacijama – potrebni su stabilnost, strategija i, pre svega, volja da se ulaže u opštu dobrobit zajednice.
Možemo se zapitati: Da li će Malo Crniće u budućnosti povratiti propuštene šanse? Ako postoji dobra volja, još nije kasno da ovo postane uspešna priča, a ne samo lekcija iz prošlosti.
Šta vi mislite? Da li lokalne vlasti treba više da ulažu u turizam ili je potrebno angažovati stručne ljude sa jasnim strategijama? Ostavite komentar i podelite svoje mišljenje!